Bulut Bilişime geçmeli mi?

Geçtiğimiz iki yıl içerisinde, belki biraz daha fazla bir süredir "bulut bilişim" ya da orijinal adı ile "cloud computing" oldukça popüler bir konu olarak pek çok alanda karşımıza çıkmaya başladı. BT şirketlerinin birçoğu bu alanda çalışmaya başladı veya ürünlerini bu alanda konumlandırmaya çalıştı. Bütün bu çabalar ve yansımaları bu konuyu daha da konuşulur hale getirdi. Yerel pazarda birçok projenin başarısı konusunda her iki yönde de duyumlar aldım. Bu noktada birçok kişi "Acaba bulut bilişime geçmeli miyim?" diye soruyor. Bunun devamında ise, "Hangi hizmetleri bulut bilişime taşıyayım?", "Hangi firma ile çalışmalı?", "Nasıl ve ne zaman planlamalı?" vb. birçok soruyu ard arda sıralamak mümkün.

Bulut Bilişim nasıl algılanıyor? 
Gerek verdiğim derslerde öğrencilerimle sohbetlerimde, gerekse çeşitli mobil kullanıcılarla konuşmalarımda bulut bilişimi nasıl algıladıklarını anlamaya çalışıyorum. Görebildiğim kadarıyla algı şu: Uzaktan dosyalara erişmek ve uygulamaları çalıştırmak.

Bulut Bilişimin öncesi
Aslında bulut bilişim hayatımıza girmeden, bizler onu bulut bilişim olarak bilmeden önce de vardı. Internet tabanlı uygulamalar, Citrix, Vmware, Google drive, iCloud gibi çözümler ve uygulamalar bulut bilişimden çok önceleri de vardı. Biz onları ya markalaşmış isimleri ile ya da jenerik isimlerle adlandırıyorduk. Bulut Bilişim bütün bu uygulamaları ve çözümleri tek bir isim altında topladı.

Bulut Hizmetleri
Bulut bilişim birkaç faklı hizmet ile karşımıza çıkmaktadır. Bunların en popüler olanları şunlardır.

• Uygulama veya Yazılım Hizmeti (SaaS)
• Platform Hizmeti (PaaS)
• Altyapı Hizmeti (IaaS)

Amerika'da yapılan çalışmalara göre Bulut Bilişimin en önemli iki avantajı şöyle sıralanmaktadır. Birincisi "Maliyet tasarrufu", ikincisi ise "Basitleştirme" veya karmaşıklığı azaltma.

Bulut bilişim kullanan kişi ya da kuruluşlar, BT giderlerini veya BT maliyetlerini bu hizmeti aldığı firmaya yansıtmaktadır. Eğer BT servis sağlayıcı bu hizmeti paylaşımlı olarak kullandırıyorsa doğal olarak BT giderleri ve maliyetleri azalmaktadır. Söz gelimi bir dosya sunucusu kurup kendi dosyalarınızı başkaları ile internet üzerinden paylaşmak için kuracağınız sistemler, lisans ücretleri, bant genişlikleri ve elektrik vb. masraflar sizin için önemli bir yatırım ve gider olacaktır. Oysa bu tip kurulmuş olan sistemlerden (drpobox, google docs, iCloud gibi) aylık küçük bir ücret karşılığı bir alan kiralamak ve dosyalarınızı başkaları ile buradan paylaşmak daha ucuz bir fiyata mal olacaktır. Elbette çok küçük boyutlar için günümüzde bu hizmetleri ücretsiz alabilmek de mümkündür.

Bir diğer avantajının ise basitleştirmek veya karmaşıklığı azaltmak olduğundan bahsetmiştim. Böyle bir sistemi kurabilmek için harcayacağınız zaman ve ortaya koymanız gereken bilgi, efor ile bu hizmeti kiraladığınızda harcayacağınız zaman ve ortaya koyacağınız eforu karşılaştırdığınızda kıyas kabul etmez. Doğal olarak ortada bir basitleştirme söz konusu olmaktadır.

2012 sonunda ABD'de yapılan ve 2011 ile 2012 arasını kapsayan bir bulut bilişim etkisi çalışması sonucunda   şu çarpıcı sonuçlar ortaya çıkmıştır.

• Bulut bilişim yazılım mantığını değiştiriyor. En çok kullanılan hizmet Yazılım veya Uygulama (SaaS) olmuştur. Düşünsenize, bir bulut hizmeti olarak Facebook kullandığımız yazılımların mantığını ne kadar değiştirdi. Ne eğitim alıyoruz ne kullanım klavuzu. Onca resim video, müzik, hepsi bulutta bir yerlerde. Bilgisayarımızdan o hizmete dair bir tek şey bile tutmuyoruz.
• CIO'ların %55'i 2012'de Yazılım hizmeti (SaaS) için yaptıkları yatırımı arttırmışlardır.
• SaaS harcamaları diğer yazılım hizmetlerinden 6 kat daha fazla olmuştur.
• Bulut bilişimi geliştiren üç önemli faktör sırasıyla şunlar olmuştur. 
• Ölçeklendirilebilmesi. İster 100 kişinin bilgisine depolayın, isterseniz 100.000 kişinin bilgisini. Sizin açınızdan bir fark yok. Sadece hizmet için ödediğiniz para değişebilir.
• İş açısından çevik olması: Facebook için yazılım geliştirmiyorsunuz. Bir hesap açıp içerisine arkadaş ve bilgi yüklemeye başlıyorsunuz. Oldukça hızlı.
• Maliyet avantajı
• Bu çalışmaya katılanların %67'si Yazılım hizmeti (SaaS) kullanmaktadır, %14'ü 12 ay içerisinde kullanmayı planlamaktadır. %19'unun ise SaaS kullanmak için bir planı yoktur.
• Yazılım geliştiren firmalara bakıldığında, % 84'ü yeni yazılımlarını SaaS olarak geliştireceğini bildiriyor.
• 2017'ye kadar geliştirilen yazılımların %75'i Platform hizmeti (PaaS) ile geliştirilecek.
•  Bulut bilişim ile BT yönetimindeki karmaşa tablosu ise olumlu yönde şöyle gelişmiştir. 2011 yılında %61 karmaşık olan BT yönetimi, 2012'de %47 karmaşık olmuştur. Yani 2012'de bulut hizmeti kullanarak daha basit BT yönetimi elde edilmiştir. Sistemleri Bulut hizmeti alınan başka bir firmaya devredince teknik taraftaki karmaşa proje yönetimine dönüştüğü için, BT yönetiminin daha da basitleştiğini söylemek mümkündür.
• Bulut Bilişim toplam sahip olma maliyetini de azaltmaktadır. Bu çalışmada 2011'de toplam sahip olma maliyeti %57 olmuş, fakat 2012'de %53 olarak ölçülmüştür.
• Son olarak Gartner da 2012 yılında Bulut bilişim hizmetlerinin tüm dünyada 109 Milyar doları geçeceği görüşündedir.

Bu değerler sadece ABD'de yapılan bir çalışmaya aittir. Doğal olarak farklı pazarlarda çeşitli sebeplerden dolayı benzer bir çalışma, farklı sonuçlar gösterebilir. Bulut bilişim kesinlikle küçük ve orta boy işletmeler ve kişisel uygulamalar açısından tartışmasız avantajlarını ortaya koyuyor. Benzer şekilde bu avantajlardan büyük kuruluşlarda da söz etmek mümkün olacaktır. Fakat büyük kuruluşlarda Bulut Bilişim geçişinde veya sıfırdan başlarken bazı hususlarda özellikle daha dikkatli davranmak gerekecektir. 

• Bulut içerisinde bulunan sistemlere erişimin güvenli bir şekilde sağlanmasına dikkat edilmeli. Malum buluta erişim internet üzerinden. Buluta gönderilen kurumsal veya kişisel açıdan hassas bilgileri güvenli bir şekilde taşımak gerekir.
• Sistemlerin mevzuatlara veya yasalara uyumuna dikkat etmelidir. Örneğin mevzuatta verilerin ülke dışında tutulması istenmiyorsa, ülke içerisinde bir bulut sisteminde yer almak gerekliliği ortaya çıkmaktadır.
• Bulut içerisinde bulunan siteme kaydettiğiniz hassas bilgilerin depolandığı sistemde güven içerisinde olduğundan emin olun. Yani verilerinizi açık şekilde bulut içerisinde saklamak yerine şifreleyerek saklamak daha güvenli bir yöntem olabilir. Aksi halde her sistemde olduğu gibi bu sistemler de verileriniz çeşitli tehditlere açık olabilir.
• Kurumsal şirketlerde alınan bulut hizmetinin denetlemeye açık olmasına dikkat edilmelidir. Yani bulut hizmetinin ISO 27002 veya COBIT gibi bazı standartları desteklemesine dikkat edilmelidir.
• Verinin yaşam döngüsünü tamamlaması da bir sorun olabilir. Bazı sektörlerde yaşam döngüsünü tamamlayan sistemlerin imha edilmesi zorunluluğu vardır. Bu durumda paylaşılan bir bulut yapısında sadece sizin verilerinizin bulunduğu hard diskleri imha etmek teknik olarak zor veya mümkün olmayabilir. Anlaşmalarda buna da dikkat etmek gerekir.
• Bulut bilişim her şeyi uzaktan, internet üzerinden kullanmaya izin veriyor ama bant genişliği problemine dikkat! İnternet üzerinden erişerek kullandığınız hiç bir sistem, sizin şirketinizde kullandığınız yerel ağınızda çalışan bir sisteme erişim kadar hızlı olamaz. Bu nedenle kullanacağınız uygulamalar ve erişimlerin bulut üzerindeki yavaşlığının kabul edilebilir ölçülerde olup olmadığını daima deneyin. Örneğin 10MB büyüklüğündeki ortak bir excel dosyasını bulut üzerinden açmak pek keyifli olmayabilir.
• Bulut hizmetini sunan firmaya bağımlılık da işin bir başka boyutudur. Doğal olarak hizmet aldığınız firmaya bir bağımlılığınız doğacaktır. Tek kaynak olarak bulut hizmeti aldığınız firma ile çalışmak zorunda olabilirsiniz. Bu durum outsourcing ya da dış kaynak kullanımında yaşanan durum ile aynıdır.
• Bulut hizmetinden yararlandığınızda sektör spesifik kurallara ve kanunlara bulut hizmetinizin uyduğundan emin olun. Sağlık, bankacılık ve sigortacılık gibi sektörler bu duruma örnek olabilir.
• Uygulama bazında da bazı hassas bilgiler içeren uygulamalar olabilir. Eğitim, Bankacılık, sağlık BT altyapısı bu tip hassas hizmetlerden olablir. Bulut hizmetlerinde bu tip uygulamaların hassas verilerinin gönderimi ve depolanması konusunda özen göstermek gerekir.

Bulut Bilişim aslında Dış Kaynak Kullanımı ile büyük paralellikler sergilemektedir. Bulut bilişimi de Dış kaynak kullanımı gibi düşünmek gerekir. Dış kaynak kullanımındaki avantajlar ve dezavantajlar aynı şekilde Bulut Bilişim Hizmetlerinde de vardır. Kişisel veya KOBI türü uygulamalarda bulut bilişim çok önemli avantajlarını ön plana çıkartırken, daha büyük kuruluşlarda yukarıda bahsettiğim konuları göz ardı etmeden bu avantajları kullanabilmek gerekir.

Tabi bulut hizmetlerinin Internet üzerinde daima üçüncü parti bir servis sağlayıcı tarafından verilecek değil. Dahili bulutlarda firmalar merkezi bir noktadan bulut hizmetlerini kendi grup şirketlerine de verebilecek durumdalar. Günümüzde pek çok uluslararası firma bu yöntemi tüm avantajları ile kullanmaktadır. Böyle dahili bulutlarda yukarıda bahsettiğim birçok husus daha basitçe halledilebilir.